Werkgeluk in scholen: een diepgaande verkenning en implementatiestrategie

Met Tryangle heeft Kapitein Werkgeluk een goede partner onder de arm die ons adviseert over de implementatie van werkgeluk in scholen, wat aandachtspunten of mogelijke valkuilen zijn. Samen bundelen we onze kennis en enthousiasme om werkgeluk sterker te verankeren in het secundair onderwijs. De Week van het Werkgeluk betekent het startschot van het scholentraject met Kapitein Werkgeluk. 5 scholen in West- en Oost-Vlaanderen gaan met ons in zee en laten zich gedurende een jaar (kosteloos) adviseren en begeleiden.

Trekkers van deze beweging in Vlaanderen zijn Griet Deca en Kim Hilgert, oprichters van Tryangle. Tryangle heeft als doel organisaties en bedrijven te begeleiden op weg naar meer werkgeluk. Hun visie benadrukt dat werkgeluk een gedeelde verantwoordelijkheid is, waarbij ieder zijn verantwoordelijkheid draagt. Hun filosofie sluit goed aan bij die van Kapitein Werkgeluk, niet te vergeten hun werkattitude. Griet en Kim dragen hun verhaal authentiek uit en ademen werkgeluk als het ware uit. Eén telefoontje of gesprek met beide dames geeft een instant fijn gevoel. Op de vraag of ze mee wilden denken naar de invulling van werkgeluk in scholen zeiden ze beide volmondig ja. Ze hebben niet geaarzeld om hun expertise uit te breiden naar een voor hen (deels) nieuwe context: het onderwijs.

Luisteren naar de stem van leerkrachten

Het succes van werkgelukinititatieven hangt nauw samen met de context. Het klimaat binnen een organisatie dient (deels) gunstig te zijn om positieve impact te realiseren. In lijn met Maslow’s (1943) behoeftepiramide moet aan basisbehoeften en veiligheid zijn voldaan voordat een beleid rond werkgeluk effectief kan zijn en niet het risico loopt op een averechts effect of meer weerstand.

“Ik was ooit gevraagd om op een teamdag een keynote te geven over werkgeluk. Dit om de organisatie in kwestie terug een positieve boost te geven. Tot ik hoorde dat de leidinggevende was uitgevallen omwille van stress en er door een nakende reorganisatie heel wat ontslagen zouden vallen. In zo’n context is het moeilijk om het woord werkgeluk in de mond te nemen en de groep in een positieve spiraal te brengen.” – Griet

Als er nog te veel sprake is van spanningen, conflicten of frustraties, is het belangrijk om eerst daarbij stil te staan en naar te luisteren, alvorens het over werkgeluk te hebben of een beleid uit te werken dat kan gedijen. De Week van het Werkgeluk kan een aanknopingspunt zijn om de dialoog over mogelijke problemen te openen. Toch sluit dit het niet uit om alle voorzichtige en kleine stappen te zetten. Zo gingen de grootste ontdekkingsreizen vroeger ook gepaard met stuurlui die zeeziek waren, al ontdekten ze samen wel nieuwe horizonten. In dat opzicht kan De Week van het Werkgeluk het ideale platform bieden om bepaalde topics aan te snijden, bespreekbaar te maken, erkenning te geven en te denken aan mogelijke oplossingen.

Samenwerking en verantwoordelijkheid

Het bevorderen van werkgeluk is een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij leerkrachten, directie, medewerkers en ook leerlingen een rol in hebben te spelen. Een gelukkige schoolomgeving kan niet worden bereikt zonder het welbevinden van leerkrachten en hun interactie met leerlingen.

“Het werkgeluk van leerkrachten staat in wisselwerking met hun relatie tot leerlingen. In het spreken over werkgeluk in schoolcontext, kan je er de leerlingen niet uit filteren. Het vraagt om een holistische benadering.” – Griet

Werkgeluk als basis voor kwalitatief onderwijs

In het kader van de huidige uitdagingen in het onderwijs mag een werkgelukbeleid niet gezien worden als een extra last dat on top komt van andere taken en verplichtingen. Gegeven de huidige uitdagingen, kan het de vraag zijn of er nog (mentale) ruimte is om het over werkgeluk te hebben? Welke prioriteit krijgt werkgeluk als de kernopdracht in gedrang komt?

“Inzetten op werkgeluk is geen extra last. Het ligt net aan de basis en vormt de voedingsbodem voor kwalitatief onderwijs. Het vergt behalve een shift in mindset, geen grote inspanningen; zelfs kleine gebaren zoals glimlachen en positieve interacties kunnen het verschil maken.” – Griet

Uit onderzoek blijft dat tevredenheid bij leerkrachten invloed heeft op hun beslissing om al dan niet in de onderwijssector te verlaten (Van Droogenbroeck & Spruyt, 2014). Werkgeluk overstijgt het niveau van tevredenheid, gaat verder dan enkel het behoud van leerkrachten en heeft een grotere positieve impact. Zo wordt werkgeluk geassocieerd met o.a. een verhoogde betrokkenheid en motivatie, een toename in positieve emoties en verbeterde teamdynamiek (Hakanen et al., 2006).

Leerkrachten die gelukkig voor de klas staan, stralen dat goede voorbeeld uit naar anderen, inspireren anderen en kunnen een positieve spiraal in beweging brengen, wat bijdraagt aan een positieve sfeer binnen de schoolomgeving. Tegenover andere beroepsgroepen, staan ze vanuit een gemiddeld grotere persoonlijke betrokkenheid en motivatie in hun job, waardoor het belangrijk is dat de balans in hun job positief blijft uitvallen (Boerefijn & Bergsma, 2014).

Acties en implementatie

Het benaderen van werkgeluk vereist een holistische aanpak, gevoed vanuit de praktijk. Net daarom willen we leerkrachten en scholen tijdens De Week van het Werkgeluk vragen mee invulling te geven aan het beleid en de acties die we met Kapitein Werkgeluk verder zullen vormgeven en uitwerken. Deze co-creatieve benadering helpt weerstand te verminderen en waarborgt dat de acties aansluiten bij de specifieke noden en cultuur van elke school.

“Het is belangrijk om leerkrachten aan te moedigen en te ondersteunen in het openen van de dialoog wat hen gelukkig maakt of gelukkiger kan maken op school, en om te achterhalen wanneer zij zich goed en gelukkig voelen.” – Kim